Ağız ve diş sağlığının korunması, hem çocuklarda hem de erişkinlerde üzerinde çok hassas bir şekilde durulması gereken bir konudur. Önem verilmediği zaman diş çürükleri ve diş eti problemleri ortaya çıkar. Günlük rutin bakımla kolaylıkla önlenebilen bu hastalıklar bakımın ihmal edilmesi durumunda ileriki yıllarda hem estetik problemlere hem de ciddi sağlık sorunlarına yol açabilirler. Dentofasiyal estetikteki en önemli unsur olarak kabul edilen güzel bir gülümsemeye sahip olmak için gerekli şartların başında sağlıklı dişler ve dişetleri gelmektedir.
Ağız sindirim kanalının başlagıcıdır. Ağız ve diş sağlığının korunamadığı durumlarda en başta sindirim problemleri ortaya çıkar. Ağızdaki bakteriler sadece ağız içini etkilemekle kalmaz, toksik ürünlerinin kan dolaşımına katılmasıyla da bireyin genel sağlığını da etkilerler. Son yıllardaki çalışmalar diş eti iltihabına sahip bireylerde bazı sistemik hastalıkların gelişme riskinin arttığını göstermiştir. Artan bu riskin tibbi risk faktörlerinden bağımsız olduğu ve dişeti iltihabının şiddetiyle ilişkili olduğu belirlenmiştir. Bu çalışmalar sonucunda, diş eti iltihabının diyabet, kalp-damar hastalıkları, erken doğum, düşük doğum ağırlığı riskiyle ilişkisi saptanmıştır.
Diş çürümelerinin ve periodontal problemlerin önlenmesi için dişlerin uygun bir fırça ve macunla sabah kahvaltıdan ve akşam yemekten sonra olmak üzere günde en az iki kez düzenli olarak fırçalanması gerekmektedir. Diş fırçası seçiminde küçük başlı, sık kıllı, kıl uçları yuvarlatılmış, düz kesimli kıl demetleri olan, yumuşak veya orta sert fırçalar seçilmelidir. Küçük başlı fırça seçimiyle fırçanın tüm dişlerin arasına girmesi ve ağzın bütün bölgelerini temizleyebilmesi sağlanabilir.
Diş Fırçası Kullanırken Nelere Dikkat Etmeliyiz?
Ortalama 3 ile 4 ayda bir fırçanın değiştirilmesi önerilmektedir. Diş fırçası ile sadece diş yüzeyleri değil diş etleri de temizlenmelidir. Bu amaçla fırçalama sırasında fırça kıllarının yarısının diş yüzeyinde, diğer yarısının da diş eti yüzeyinde konumlandırılması gerekir. Bu pozisyonda aşırı kuvvet uygulamadan, fırça başını yerinden kaldırmadan ve belli bir sıra takip edilerek yapılmalıdır. Sadece kılları hareket ettirerek minik yuvarlak dairesel hareketlerle bakterilerin biriktiği bu bölgeleri etkili olarak temizlemek mümkündür.
Diş fırçasının mekanik temizleme etkisini desteklemek için diş macunuyla birlikte kullanılması şarttır. Diş macunu leblebi tanesi kadar kullanılmalıdır. Farklı amaçlara yönelik içerik ve özellikte diş macunları vardır. Son yıllarda macunların içine çeşitli maddelerin ilavesi ile plak oluşumu, çürük, diş taşı ve hassasiyeti önlemenin yanında beyazlatıcı etkiye sahip macunlar geliştirilmeye çalışılmaktadır. Macunların içerdiği bu maddelerin zararlı kimyasallar içermemesine dikkat edilmelidir. Çünkü bazı kimyasallar erken dönemde olumsuz etkisini göstermese de uzun süreli kullanımlarında hormonal dengeyi bozucu ve kanserojen etkiler gösterebilmektedirler. Bu nedenle macun seçiminde insan sağlığına zarar veren kimyasal maddeler içermeyen doğal içerikli macunlar tercih edilmelidir.
Diş fırçalamakla dişlerin birbirine bakan arayüzlerinin temizliği tam olarak sağlanamaz. Bunun için fırçalamaya ek olarak günde bir kez diş ipi kullanılmalıdır. Ağız bakımı diş fırçası ve diş ipinin ulaşamadığı bölgelerdeki bakterileri uzaklaştırmak amacıyla gargara kullanımıyla tamamlanmalıdır.
Son yıllarda büyük ilerleme kaydeden teknolojik çalışmalar ve geliştirilen ürünlerle günlük ağız ve diş bakımı oldukça kolaylaşmış olsa da diş ve diş eti hastalıklarının önlenmesi ya da ilerlemesinin durdurulması açısından erken tanının önemi hiçbir zaman unutulmamalıdır. Çok iyi bir bakım yapılıyor olsa da yılda en az 2 kez diş hekimi kontrolüne gidilmelidir.
Prof.Dr. Sibel Biren / Marmara Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi